Uprawnienia

Aby skrypt PHP mógł odwołać się do pliku, musi mieć odpowiednie uprawnienia. Szczegóły są zależne od serwera. Najczęściej chyba skrypt ma uprawnienia takie, jak użytkownik który go umieścił. Może też mieć uprawnienia użytkownika nobody - wtedy żeby móc ze skryptu zmodyfikować jakiś plik, trzeba nadać prawo zapisu wszystkim użytkownikom. Dokładne inforacje na ten temat powinien dostarczyć administrator serwera na którym umieszczamy skrypty.

Otwieranie plików

Przed wykonaniem jakiejkolwiek operacji na pliku, należy go otworzyć. Służy do tego funkcja fopen. Pobiera ona 2 argumenty - pierwszy to nazwa pliku który chcemy otworzyć. Drugi parametr może mieć następujące wartości:
r - otwiera plik do odczytu
r+ - otwiera plik do odczytu i zapisu
w - kasuje zawartość pliku i otwiera go do zapisu
w+ - kasuje zawartość pliku i otwiera go do zapisu i odczytu
a - otwiera plik do dopisywania
a+ - otwiera plik do dopisywania i odczytu
Co ciekawe, funkcja fopen może otworzyć plik na innym serwerze przez protokół http (tylko odczyt), lub ftp (odczyt lub zapis, ale nie jednocześnie). fopen zwraca liczbę, która służy do identyfikowania otwartego pliku. Przykład:
$file=fopen("file.txt", "r"); /* otwiera plik file.txt do odczytu */
$file=fopen("file.txt", "w"); /* otwiera plik do zapisu. Jeżeli plik
nie istnieje, zostanie utworzony */
$file=fopen("ftp://adres.serwera/plik", "r"); /* otwiera plik przez
protokół ftp */

Po zakończeniu operacji na pliku, należy go zamknąć funkcją fclose, np:
$file=fopen("file.txt", "r");
fclose($file);

Odczyt z pliku

Jest kilka funkcji służących do odczytu z pliku. Zacznę może od funkcji fgetc - odczytuje ona 1 znak z pliku:
$znak=getc($file);

Jeśli funkcja napotka koniec pliku, zwróci wartość FALSE. Po odczytaniu znaku, pozycja w pliku jest przesuwana o 1 do przodu. Dzięki temu, po kolejnym wywołaniu funkcji getc otrzymamy kolejny znak, a nie jeszcze raz ten sam.
Kolejną funkcją jest funkcja fgets:
$linia=fgets($file, $maxLen);

Drugi parametr określa ile znaków funkcja może odczytać. Trzecią funkcją do odczytu z pliku jest fread. Działa ona podobnie do fgets, z tym że nie przerywa czytania gdy natrafi na znak nowej lini.

Zapis do pliku

Do zapisywania w pliku służy funkcja fwrite:
fwrite($file, $tekst, $maxLen);

Funkcja ta zapisuje tekst podany jako 2 parametr do pliku identyfikowanego przez $file. 3 parametr jest opcjonalny i określa maksymalną długość tekstu, jaka może zostać zapisana. Jest jeszcze funkcja fputs, ale działa ona dokładnie tak samo. W PHP często występują identyczne funkcje pod innymi nazwami - ułatwia to życie osobom przyzwyczajonym do innych języków.

Blokowanie plików

Jak dotąd wszystko wydaje się proste. Co jednak stanie się, jeżeli jednocześnie zostaną uruchomione dwie kopie skryptu, i obie będą próbowały zmienić ten sam plik? Sytuacja taka jak łatwo się domyślić, może miec przykre konsekwencje. Aby rozwiązać ten problem należy użyć blokowania plików. Służy do tego funkcja flock:
flock($file, mode);

Pierwszy argument funkcji flock to identyfikator otwartego pliku. Argument mode określa typ dostępu, jaki chcemy uzyskać. Może mieć następujące wartości:
1 - dostęp do odczytu
2 - dostęp do zapisu
3 - zwolnienie blokady
Jeżeli chcemy uzyskać dostęp do zapisu, najpierw wszystkie inne blokady muszą być zwolnione. Do uzyskania dostępu do odczytu wystarczy, ze plik nie będzie zablokowany do zapisu - w ten sposób wiele skryptów może jednocześnie czytać z pliku, ale tylko jeden może do niego zapisywać. Dodatkowo w trakcie zapisu żaden inny skrypt nie może odczytywać z pliku - dzięki temu nie natrafi na niekompletne dane.

Jeżeli określony rodzaj dostępu nie może być w danej chwili uzyskany, wykonanie skryptu zostanie wstrzymane do czasu, gdy będzie to możliwe. Plik powinien być blokowany na jak najkrótszy czas, aby nie wstrzymywać niepotrzebnie innych operacji. Jeżeli chcemy tylko sprawdzić, czy plik jest zablokowany, do argumentu mode należy dodać 4 - wtedy funkcja zwróci wartość TRUE jeżeli plik nie jest zablokowany, lub FALSE gdy jest.
Przykład:
$file1=fopen("jakis.plik", "r"); /* otwiera 2 razy ten sam plik */
$file2=fopen("jakis.plik", "r");

flock($file1, 2); /* blokuje pierwszą kopie */

if(flock($file2, 6)) /* funkcja flock zwróci false, ponieważ plik */
{ /* jest już zablokowany */
echo("Plik nie zablokowany");
}else{
echo("Plik zablokowany");
}

flock($file, 3); /* odblokowuje plik */

Inne funkcje

PHP zawiera wiele funkcji służących do obsługi plików. Oto niektóre z nich:
file_exists(nazwa) - sprawdza, czy istnieje plik o podanej nazwie
filegroup(nazwa) - zwraca identyfikator grupy, do której należy plik
fileowner(nazwa) - zwraca identyfikator właściciela pliku
filesize(nazwa) - zwraca rozmiar pliku o podanej nazwie
ftell($file) - zwraca pozycję w otwartym pliku
is_readable(nazwa) - sprawdza, czy skrypt ma uprawnienia do odczytania pliku
is_writeable(nazwa) - sprawdza, czy skrypt może zapisać do pliku
mkdir(nazwa) - tworzy katalog o podanej nazwie
readfile(nazwa) - wyświetla zawartość pliku

Prosty licznik tekstowy

Licznik tekstowy posłuży jako praktyczny przykład wykorzystania dostępu do plików:
if(file_exists("counter.n")) /* sprawdza, czy plik istnieje */
{
$file=fopen("counter.n", "r"); /* otwiera plik */
flock($file, 1); /* blokuje plik */

$ile=fgets($file, 100); /* odczytuje wartość */

flock($file, 3); /* odblokowuje plik */
fclose($file); /* zamyka plik */

$ile++; /* zwiększa wartość o 1 */
}
else
$ile=1; /* jeśli plik nie istnieje, wyświetli się 1 */

$file=fopen("counter.n", "w"); /* otwiera plik do zapisu */
flock($file, 2); /* blokuje do zapisu */

fwrite($file, $ile); /* zapisuje wartość */

flock($file, 3); /* odblokowuje plik */
fclose($file); /* zamyka plik */

echo($ile); /* wyświetla wartość */

Ten skrypt odczytuje z pliku wartość, zwiększa ją o 1, a następnie wyświetla na stronie. Jeżeli plik counter.n nie istnieje, skrypt spróbuje go utworzyć. Ten licznik zwiększy się za każdym razem gry użytkownik wejdzie na stronę, lub ją odświeży. Licznik odporny na odświeżanie pokaże w części 4.

(C)opyright 1999-2000 by Grzegorz Plebański
ygreg@and.pl
http://ygreg.and.pl