Rezerwaty przyrody.

Zwiezło - rezerwat ścisły utworzony w 1956 roku dla ochrony przyrody nieożywionej.
W 1907 r na zboczach Chryszczatej obsunęło się ponad 10 mln. m³ ziemi i skał wraz z rosnącym tam starym borem jodłowym zamykając bieg potoku Olchowatego. Wtedy powstały 3 jeziorka - Jeziorka Duszatyńskie. Jedno z nich jest dziś prawie zarośnięte.
Istnieje legenda mówiąca, że to zły uderzył w Steciw Las.
Gołoboże - rezerwat przyrody nieożywionej o pow. 13,9 ha, utworzony został w 1969 roku w dolinie Rabiańskiego Potoku. Obejmuje fragmenty wzgórza z rumowiskami kamieni, stopniowo zarastającego lasem i stanowi osobliwość geologiczną w Beskidach. U podnóża rumowiska znajdują się źródła wód arsenowych , rzadkich w polskich Karpatach.
Cisy na Górze Jawor - rezerwat o pow. 3,02 ha, utworzony w 1957 roku, obejmuje fragment dobrze zachowanego lasu jodłowo - bukowego, w którym znajduje się jedno z najbogatszych stanowisk cisa w Bieszczadach. Wśród około 300 cisów najwyższe osiągają 9 metrów wysokości. Rezerwat położony jest w szczytowej części Jawora (817 m. n. p. m.) górującego nad wsią Łubne.
Sine Wiry - pow. 450,49 ha. Rezerwat krajobrazowy utworzony w 1988 r. obejmujący przełomowy odcinek doliny rzeki Wetliny od Zawoju aż do jej ujścia do Solinki w rejonie Polanek wraz z otaczającym je lasem.
Olsza kosa w Stężnicy - rezerwat o powierzchni 1,79 ha, utworzony w 1974 roku, ze stanowiskiem olszy zielonej. Rezerwat znajduje się nieco na północ od wsi Stężnica na zboczach Markowskiej (748 m. n. p. m).
Olszyna łęgowa w Kalnicy - rezerwat o pow. 13,69 ha, utworzony w 1971 roku. Obejmuje on fragment górskiego lasu łęgowego z udziałem olszy czarnej i olszy szarej. Jest to jedyne w Polsce stanowisko lasu łęgowego. W rezerwacie występuje rzadka w kraju narecznica grzebieniasta. Teren chronionej przyrody znajduje się w zakolu obwodnicy bieszczadzkiej, na południe od Kalnicy.

fot.: Grzegorz Nowak
Puszcza bieszczadzka nad Sanem - to duży rezerwat o powierzchni 498,7 ha, utworzony w 1980 roku, obejmujący górny i środkowy fragment zlewni potoku Tworylczyk, między Bukowiną a Żołobiną, w najdłuższym północno - zachodnim grzbiecie bocznym Połoniny Wetlińskiej. W rezerwacie dominują stare drzewostany bukowe oraz bukowo - jodłowe, a brzegi potoku porasta olsza szara. Podszycie tworzy buk, jodła, bez koralowy, bez czarny i leszczyna. Roślinność zielna rezerwatu jest bogata i zróżnicowana. Występują tutaj rośliny typowe dla starodrzewi bukowych, dla łąk, połonin, rośliny siedlisk podmokłych i nadwodnych, rośliny wschodniokarpackie, reglowe i górskie, jak również gatunki wysokogórskie - alpejskie i supalpejskie. Puszczański charakter oraz niedostępność rezerwatu sprzyjają występowaniu licznych zwierząt, w tym wielu gatunków drapieżnych. Największą osobliwością jest niedźwiedź brunatny, a niekiedy pojawia się tu orzeł przedni.
Przełom Solinki - to ścisły rezerwat florystyczny o powierzchni 2,9 ha utworzony w 1958 roku. Obejmuje przełomowy odcinek Górnej Solinki (Wetliny). Na skałach występują skupiska roślin zarodnikowych.
Wetlina - rezerwat ścisły o powierzchni 99,49 ha, utworzony 1958 roku na zboczach pasma granicznego, między Borsukiem a Czołem. Obejmuje fragment pierwotnego lasu bukowo - jaworowego z domieszką jodły. W rezerwacie znajduje się jedno z większych skupisk jawora w Polsce.
Tarnawa - pow. 34,4 ha. Rezerwat florystyczny utworzony w 1976 r. położony w górnej części doliny Sanu, w rejonie nie istniejącej obecnie wsi Tarnawa Wyżna. Rezerwat obejmuje obszar łąk i torfowisk, tworzących naturalne stanowisko roślinności torfowiskowej. Jest to największe torfowisko wysokie w Bieszczadach. W środkowej części rezerwatu rośnie bór bagienny z sosną, brzozą i świerkiem. Jest to jedyne naturalne stanowisko sosny oraz miejsce występowania boru bagiennego w Bieszczadach.
U źródeł Solinki - rezerwat ścisły o powierzchni 345,13 ha, utworzony w 1958 roku. Obejmuje pierwotny las bukowo - jodłowy na stokach Wielkiej Rawki i Kremenarosa. Jest to najbardziej typowy dla Bieszczadów zespół buczyny karpackiej. W górnych partiach rezerwatu występują wschodniokarpackie lasy jaworowe. W drzewostanie spotyka się kilkusetletnie okazy dochodzące do ok. 4,5 m obwodu, Rezerwat jest ostoją wielu zwierząt, m. in. niedźwiedzi.
Połoniny Małej i Wielkiej Rawki - to rezerwat florystyczny o powierzchni 52,15 ha, utworzony w 1968 r. Ochronie podlegają połoniny Małej i Wielkiej Rawki z rosnącymi tu rzadkimi gatunkami roślin wysokogórskich i wschodniokarpackich oraz bogata fauna związana z górną granicą lasu.
Wołosate - rezerwat ścisły p powierzchni 2, 04 ha, utworzony w 1959 roku, a zlokalizowany w dolinie Wołosatki poniżej Wołosatego. Obejmuje teren wysokiego torfowiska górskiego, z pierwotną roślinnością. Występuje tutaj między innymi: turzyca skąpokwiatowa, borówka bagienna, modrzewnica zwyczajna.
Litmirz - rezerwat o powierzchni 34,4 ha, utworzony w 1976 roku dla ochrony torfowiska wysokiego o charakterze wschodniokarpackim. Położony jest w górnym biegu Sanu u podnóża Kiczery Sokolickiej. W południowej części rezerwatu rośnie las świerkowy z domieszką brzozy. Torfowisko stanowi cenny obiekt dla badań naukowych, ponieważ na jego terenie stwierdzono występowanie szczątków roślinnych fauny Bieszczadów z ostatnich kilku tysięcy lat.
Zakole - rezerwat ścisły o powierzchni 5,25 ha, utworzony w 1971 roku w zakolu górskiego biegu Sanu u podnóża Łysani. Obejmuje stanowisko pierwotnej roślinności torfowiskowej.
Hulskie im. S. Myczkowskiego - rezerwat o powierzchni 189,87 ha utworzony w 1984 roku dla ochrony starodzewia pasma Otrytu, wraz ze stanowiskiem rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt.
Dźwiniacz - rezerwat florystyczny o powierzchni 11 ha usytuowany w meandrach Sanu, na terenie dawnej wsi Dźwiniacz w gminie Lutowiska. Ochronie podlega torfowisko wysokie oraz bór bagienny ze świerkiem rozmnażającym się wegetatywnie.
Góra Sobień - rezerwat leśno-krajobrazowo-florystyczny o powierzchni 5,34 ha znajdujący się na wzgórzu Sobień w paśmie Gór Słonnych. Rezerwat chroni las mieszany z ciekawymi gatunkami skąponogów i pierwowijów. Znajdują się tu także ruiny zamku należącego niegdyś do rodziny Kmitów.
Krywe - rezerwat leśno-faunistyczny o powierzchni 514 ha usytuowany w Bieszczadach nad Sanem. Chroni węża Eskulapa oraz drzewostan buka i jawora.
Łokieć - rezerwat florystyczno-torfowiskowy o powierzchni 10 ha, położony nad górnym Sanem w gminie Lutowiska. Chronione jest tu torfowisko, na którym występują mchy, porosty, rzadkie zioła oraz wegetatywnie rozmnażający się świerk.

Tekst powstał w oparciu o książkę Marka Okonia Beskidy część wschodnia
Wydawnictwo PTTK "Kraj"
oraz Przewodnik Bieszczady dla prawdziwego turysty.
Pruszków 1999 r.
Oficyna Wydawnicza "Rewasz"

Fotografię zamieszczono dzięki uprzejmości
Grzegorza Nowaka
autora fotografii na stronie
BIESZCZADZKIE KLIMATY

DO GÓRY

	\|rzadkie zwierzęta\| \|rzadkie rośliny\| \|rezerwaty przyrody\| \|parki krajobrazowe\| \|pomniki przyrody\| \|słówko o ochronie przyrody\| \|ścieżki przyrodnicze\|
Zwiezło - rezerwat ścisły utworzony w 1956 roku dla ochrony przyrody nieożywionej. W 1907 r na zboczach Chryszczatej obsunęło się ponad 10 mln. m³ ziemi i skał wraz z rosnącym tam starym borem jodłowym zamykając bieg potoku Olchowatego. Wtedy powstały 3 jeziorka - Jeziorka Duszatyńskie. Jedno z nich jest dziś prawie zarośnięte. Istnieje legenda mówiąca, że to zły uderzył w Steciw Las. Gołoboże - rezerwat przyrody nieożywionej o pow. 13,9 ha, utworzony został w 1969 roku w dolinie Rabiańskiego Potoku. Obejmuje fragmenty wzgórza z rumowiskami kamieni, stopniowo zarastającego lasem i stanowi osobliwość geologiczną w Beskidach. U podnóża rumowiska znajdują się źródła wód arsenowych , rzadkich w polskich Karpatach. Cisy na Górze Jawor - rezerwat o pow. 3,02 ha, utworzony w 1957 roku, obejmuje fragment dobrze zachowanego lasu jodłowo - bukowego, w którym znajduje się jedno z najbogatszych stanowisk cisa w Bieszczadach. Wśród około 300 cisów najwyższe osiągają 9 metrów wysokości. Rezerwat położony jest w szczytowej części Jawora (817 m. n. p. m.) górującego nad wsią Łubne. Sine Wiry - pow. 450,49 ha. Rezerwat krajobrazowy utworzony w 1988 r. obejmujący przełomowy odcinek doliny rzeki Wetliny od Zawoju aż do jej ujścia do Solinki w rejonie Polanek wraz z otaczającym je lasem. Olsza kosa w Stężnicy - rezerwat o powierzchni 1,79 ha, utworzony w 1974 roku, ze stanowiskiem olszy zielonej. Rezerwat znajduje się nieco na północ od wsi Stężnica na zboczach Markowskiej (748 m. n. p. m). Olszyna łęgowa w Kalnicy - rezerwat o pow. 13,69 ha, utworzony w 1971 roku. Obejmuje on fragment górskiego lasu łęgowego z udziałem olszy czarnej i olszy szarej. Jest to jedyne w Polsce stanowisko lasu łęgowego. W rezerwacie występuje rzadka w kraju narecznica grzebieniasta. Teren chronionej przyrody znajduje się w zakolu obwodnicy bieszczadzkiej, na południe od Kalnicy. fot.: Grzegorz Nowak Puszcza bieszczadzka nad Sanem - to duży rezerwat o powierzchni 498,7 ha, utworzony w 1980 roku, obejmujący górny i środkowy fragment zlewni potoku Tworylczyk, między Bukowiną a Żołobiną, w najdłuższym północno - zachodnim grzbiecie bocznym Połoniny Wetlińskiej. W rezerwacie dominują stare drzewostany bukowe oraz bukowo - jodłowe, a brzegi potoku porasta olsza szara. Podszycie tworzy buk, jodła, bez koralowy, bez czarny i leszczyna. Roślinność zielna rezerwatu jest bogata i zróżnicowana. Występują tutaj rośliny typowe dla starodrzewi bukowych, dla łąk, połonin, rośliny siedlisk podmokłych i nadwodnych, rośliny wschodniokarpackie, reglowe i górskie, jak również gatunki wysokogórskie - alpejskie i supalpejskie. Puszczański charakter oraz niedostępność rezerwatu sprzyjają występowaniu licznych zwierząt, w tym wielu gatunków drapieżnych. Największą osobliwością jest niedźwiedź brunatny, a niekiedy pojawia się tu orzeł przedni. Przełom Solinki - to ścisły rezerwat florystyczny o powierzchni 2,9 ha utworzony w 1958 roku. Obejmuje przełomowy odcinek Górnej Solinki (Wetliny). Na skałach występują skupiska roślin zarodnikowych. Wetlina - rezerwat ścisły o powierzchni 99,49 ha, utworzony 1958 roku na zboczach pasma granicznego, między Borsukiem a Czołem. Obejmuje fragment pierwotnego lasu bukowo - jaworowego z domieszką jodły. W rezerwacie znajduje się jedno z większych skupisk jawora w Polsce. Tarnawa - pow. 34,4 ha. Rezerwat florystyczny utworzony w 1976 r. położony w górnej części doliny Sanu, w rejonie nie istniejącej obecnie wsi Tarnawa Wyżna. Rezerwat obejmuje obszar łąk i torfowisk, tworzących naturalne stanowisko roślinności torfowiskowej. Jest to największe torfowisko wysokie w Bieszczadach. W środkowej części rezerwatu rośnie bór bagienny z sosną, brzozą i świerkiem. Jest to jedyne naturalne stanowisko sosny oraz miejsce występowania boru bagiennego w Bieszczadach. U źródeł Solinki - rezerwat ścisły o powierzchni 345,13 ha, utworzony w 1958 roku. Obejmuje pierwotny las bukowo - jodłowy na stokach Wielkiej Rawki i Kremenarosa. Jest to najbardziej typowy dla Bieszczadów zespół buczyny karpackiej. W górnych partiach rezerwatu występują wschodniokarpackie lasy jaworowe. W drzewostanie spotyka się kilkusetletnie okazy dochodzące do ok. 4,5 m obwodu, Rezerwat jest ostoją wielu zwierząt, m. in. niedźwiedzi. Połoniny Małej i Wielkiej Rawki - to rezerwat florystyczny o powierzchni 52,15 ha, utworzony w 1968 r. Ochronie podlegają połoniny Małej i Wielkiej Rawki z rosnącymi tu rzadkimi gatunkami roślin wysokogórskich i wschodniokarpackich oraz bogata fauna związana z górną granicą lasu. Wołosate - rezerwat ścisły p powierzchni 2, 04 ha, utworzony w 1959 roku, a zlokalizowany w dolinie Wołosatki poniżej Wołosatego. Obejmuje teren wysokiego torfowiska górskiego, z pierwotną roślinnością. Występuje tutaj między innymi: turzyca skąpokwiatowa, borówka bagienna, modrzewnica zwyczajna. Litmirz - rezerwat o powierzchni 34,4 ha, utworzony w 1976 roku dla ochrony torfowiska wysokiego o charakterze wschodniokarpackim. Położony jest w górnym biegu Sanu u podnóża Kiczery Sokolickiej. W południowej części rezerwatu rośnie las świerkowy z domieszką brzozy. Torfowisko stanowi cenny obiekt dla badań naukowych, ponieważ na jego terenie stwierdzono występowanie szczątków roślinnych fauny Bieszczadów z ostatnich kilku tysięcy lat. Zakole - rezerwat ścisły o powierzchni 5,25 ha, utworzony w 1971 roku w zakolu górskiego biegu Sanu u podnóża Łysani. Obejmuje stanowisko pierwotnej roślinności torfowiskowej. Hulskie im. S. Myczkowskiego - rezerwat o powierzchni 189,87 ha utworzony w 1984 roku dla ochrony starodzewia pasma Otrytu, wraz ze stanowiskiem rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Dźwiniacz - rezerwat florystyczny o powierzchni 11 ha usytuowany w meandrach Sanu, na terenie dawnej wsi Dźwiniacz w gminie Lutowiska. Ochronie podlega torfowisko wysokie oraz bór bagienny ze świerkiem rozmnażającym się wegetatywnie. Góra Sobień - rezerwat leśno-krajobrazowo-florystyczny o powierzchni 5,34 ha znajdujący się na wzgórzu Sobień w paśmie Gór Słonnych. Rezerwat chroni las mieszany z ciekawymi gatunkami skąponogów i pierwowijów. Znajdują się tu także ruiny zamku należącego niegdyś do rodziny Kmitów. Krywe - rezerwat leśno-faunistyczny o powierzchni 514 ha usytuowany w Bieszczadach nad Sanem. Chroni węża Eskulapa oraz drzewostan buka i jawora. Łokieć - rezerwat florystyczno-torfowiskowy o powierzchni 10 ha, położony nad górnym Sanem w gminie Lutowiska. Chronione jest tu torfowisko, na którym występują mchy, porosty, rzadkie zioła oraz wegetatywnie rozmnażający się świerk. Tekst powstał w oparciu o książkę Marka Okonia Beskidy część wschodnia Wydawnictwo PTTK "Kraj" oraz Przewodnik Bieszczady dla prawdziwego turysty. Pruszków 1999 r. Oficyna Wydawnicza "Rewasz" Fotografię zamieszczono dzięki uprzejmości Grzegorza Nowaka autora fotografii na stronie BIESZCZADZKIE KLIMATY DO GÓRY
(c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000