Bieszczadzkie cerkwie - część 1



DEKANAT BALIGRODZKI
W 1828 r. obejmował 16 parafii. Przed 1879 r. przyłączono do niego parafie w Beresce i Polańczyku oddzielone od dekanatu zatwarnickiego. W 1918 r. obejmował 18 parafii. Przed 1930 r. z jego obszaru został wydzielony dekanat ciśniański. W tym samym czasie zlikwidowano dekanat olchowiecki, a należąca do niego parafia w Kalnicy została przyłączona do dekanatu baligrodzkiego. Po tym podziale w granicach dekanatu znalazło się 11 parafii. Dekanat w tych granicach przetrwał aż do wysiedleń.
  • Baligród
    Cerkiew parafialna, pw. Zaśnięcia Matki Boskiej. Poprzednia drewniana, wzmiankowana w 1761 r.
    Obecna murowana, zbudowana w 1829 r. z fundacji Onufrego Karsznickiego, właściciela miejscowości. W 1908 r. ikonostas malował Menciński.
    Odnowiona w 1928 r. Prawdopodobnie w tym czasie wzniesiono drewnianą kopułę. W 1947 r. żołnierze KBW na polecenie kapelana swojej jednostki zabrali paramenty i sprzęty liturgiczne.
    Od 1949 r. używana jako magazyn. W tym czasie wyposażenie zostało zniszczone i rozkradzione.
    W 1990 r. rozpoczęto remont cerkwi, ale rychło przerwano z braku funduszy. W Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku znajduje się ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem (XVII w.) pochodząca z tutejszej cerkwi.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, z trzema arkadami. Cmentarz cerkiewny, pozbawiony nagrobków, ogrodzony murem z łamanego kamienia, zachowanym od strony północnej i wschodniej. W południowo-zachodnim narożniku cmentarza dębowy krzyż ustawiony w 1938 r. na pamiątkę 950-lecia Chrztu Rusi.
    Na obwodzie cmentarza starodrzew - siedemnaście lip i cztery jesiony.

  • Bystre
    Cerkiew filialna, pw. Narodzenia Matki Boskiej, drewniana, zbudowana w 1821 r., spłonęła w czasie działań wojennych (1914-1915).
    W okresie międzywojennym nie została odbudowana.
    Cmentarz cerkiewny, z sześcioma nagrobkami. Wśród nich nagrobek Józefa Kalasantego Jaroscha (1817-1878) właściciela dóbr Łubne.
    Cmentarz został uporządkowany i ogrodzony drewnianym parkanem w 1992 r.
    Renowację nagrobków przeprowadzono w 1994 r.

  • Stężnica
    Cerkiew filialna, pw. św. Mikołaja Cudotwórcy, drewniana, zbudowana w 1824 r., odnowiona w 1930 r.
    W trakcie wysiedleń monstrancję i kielichy zabrali wyjeżdżający do ZSRR. Chorągwie i obrazy zostały zabrane do kościoła w Baligrodzie. Cerkiew rozebrano w 1947 r., a z uzyskanego materiału zbudowano Dom Ludowy. Pozostała czytelna podmurówka.
    Cerkiew była dwudzielna. Prezbiterium i nawę kryły dachy kalenicowe. Do prezbiterium dotykały z dwóch stron niższe pomieszczenia zakrystii i skarbczyka.
    Dzwonnica drewniana, konstrukcji szkieletowe), nakryta dachem namiotowym. Nie istnieje. Pozostała czytelna podmurówka.
    Kostnica drewniana, stała w południowo-wschodnim narożniku cmentarza cerkiewnego.
    Cmentarz cerkiewny, pozbawiony nagrobków. Na północnym obrzeżu zachowany starodrzew.

  • Bereska
    Cerkiew parafialna, pw. Przemienienia Pańskiego.
    Pierwotna drewniana powstała zapewne w XV w. W jej wnętrzu, na jednej z belek ściągających zwieńczenie wyryta była data 1444. Rozebrano ją w 2 pół. XIX w. gdyż ze starości chyliła się ku upadkowi.
    Obecna, murowana, zbudowana w 1868 r. Prace renowacyjne przy ikonostasie prowadził w 1914 r. Iwan Pawlikowski.
    Cerkiew odnowiono w 1920 r. Po 1947 r. opuszczona. Około 1950 r. miała miejsce nieudana próba przejęcia świątyni przez Kościół rzymskokatolicki. W latach pięćdziesiątych blachę z dachu zerwali pracownicy PGR-u.
    Obecnie obiekt w ruinie - zachowane mury do wysokości gzymsu koronującego.
    Wokół ruin kilkanaście starych drzew.
    Dzwonnica nie istnieje. W XIX w. wisiały na niej dzwony z 1671 i 1697 r., oba z napisami ruskimi.
    Kaplica murowana wystawiona w XIX w. na miejscu rozebranej cerkwi z XV w. W 1970 r. powiększona i od tego czasu użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki.

  • Bereżnica Niżna
    Kaplica filialna, pw. Opieki Matki Boskiej, murowana, zbudowana w 1916 r., z fundacji Hawryły Zawilskoho, Budulec stanowiła cegła z Zasławia.
    Była to pierwsza świątynia we wsi. Jej długość wynosiła 7,8 m, a szerokość 5 m. Główna część zbudowano na planie prostokąta z półkolistą absydą mieszczącą ołtarz.
    Od strony wejścia dodano węższe pomieszczenie na planie prostokąta. Po 1947 r. opuszczona. Obecnie w ruinie. Zachowana część murów. Od wschodu, od strony wejścia zachował się szpaler grabów.
    Cmentarz grzebalny położony przy drodze przez wieś, ok. 200 m na południe od kaplicy. Założony na gruncie ofiarowanym przez Hawryłę Zawilskoho.
    Zachowało się pięć nagrobków, wśród nich fundatora kaplicy i cmentarza.

  • Średnia Wieś
    Cerkiew filialna, pw. Zaśnięcia Matki Boskiej. Poprzednia, drewniana, zbudowana 1721 lub 1726 r.
    Ostatnią, murowaną, wzniesiono w 1906 r., a konsekrowano w 1907 i. Ikonostas malował w 1898 r. Iwan Pawlikowski.
    Cerkiew została zniszczona po 1945 r. Pozostała podmurówka i betonowe schody prowadzące do cerkwi.
    W latach osiemdziesiątych miejsce po cerkwi wykorzystywano jako skład desek. W skarbczyku kościoła w Hoczwi znajduje się ołtarzyk z l poł. XVII w. pochodzący z tutejszej cerkwi.
    Składa się nań ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem otoczona ażurową ramką z medalionami przedstawiającymi: Czterech Ewangelistów, Zwiastowanie i Veraicon.
    Dzwonnica-brama, murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna - z trzema arkadami w każdej kondygnacji, zbudowana w 1927 r.

  • Wola Mariaszowa
    Kaplica filialna, pw. św. Wielkiego Męczennika Grzegorza, murowana, zbudowana w 1908 r.
    Po 1947 r. użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki.
    W 1983 r. przedłużona o 4 m od strony wejścia. Dobudowano również zakrystię (4x3 m).

  • Górzanka
    Cerkiew parafialna, pw. św. Męczennicy Paraskewii.
    Pierwotna wzmiankowana w 1599 r. Stała ona u stóp góry zwanej Bylite. Gdy spłonęła, w 1718 r. wzniesiono na nowym miejscu kolejną, drewnianą. Obok niej rozpoczęto w 1835 r. budowę obecnej cerkwi z fundacji ówczesnego właściciela wsi Feliksa Giebułtowskiego i miejscowej gromady. Poświęcono ją 10 września 1838 r. Została odnowiona w 1912 r. Podczas tej renowacji prace malarskie wykonał Włodzimierz Pawlikowski.
    Od 1948 r. użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki, a od 1969 r. jako parafialny. Miała unikatowy ikonostas, w którym poszczególne postacie były wycięte z deski, płaskorzeźbione i malowane.
    W 1951 r. ikonostas został rozmontowany, a poszczególne przedstawienia porozwieszane w różnych miejscach świątyni.
    Nienaruszona została jedynie Grupa Pasyjna na belce tęczowej stanowiącej zwieńczenie ikonostasu.
    Zachowały się trzy ołtarze boczne i ołtarz główny z czasu budowy cerkwi. Na ścianach i stropach polichromia iluzjonistyczno - figuralna z 1912 r.
    Wokół cerkwi stare dęby. Dzwonnica murowana, parawanowa, o trzech arkadach.
    Zachowane dwa dzwony. Jeden z datą 1744.
    Cmentarz cerkiewny, z kilkoma uszkodzonymi nagrobkami.

  • Radziejowa
    Cerkiew filialna, pw. św. Mikołaja Cudotwórcy. Pierwotnie parafialna.
    Parafia istniała do 1800 r., do śmierci ostatniego proboszcza Joana Dobrjanskoho.
    Ostatnia cerkiew drewniana, zbudowana w 1900 lub 1904 r. na miejscu starszej, odnowiona w 1937 r.
    Spalona przez Wojsko Polskie (wraz z całą wsią) podczas wysiedleń (1946 r.?).
    Zachowane trzy kute, żelazne krzyże wieńczące cerkiew i pozostałości kamiennej podmurówki.
    Cmentarz cerkiewny, zdewastowany. Jest tu pięć ziemnych mogił z krzyżami metalowymi lub drewnianymi. Wokół cmentarza wieniec starych drzew,

  • Hoczew
    Cerkiew parafialna, pw. Wniebowstąpienia Pańskiego.
    O pierwotnej brak danych. Kolejna wzmiankowana w 1761 r.
    Następna, drewniana, zbudowana w 1798 r. kosztem miejscowego dziedzica Józefa Bobowskiego i całej gromady.
    Ostatnia murowana powstała w 1905 r. Była to okazała trójkopułowa świątynia wzniesiona na planie podłużnym.
    W czasie wysiedleń w 1947 r. sprzęty liturgiczne zarekwirowali żołnierze KBW.
    Cerkiew rozebrano ok 1965 r. Fragmenty wyposażenia przeniesiono do cerkwi w Dziurdziowie.
    Cześć gruzów zachowana do dziś. Wokół nich kilka starych lip. Plebania murowana, zbudowana w XIX w. wkomponowana w stok cerkiewnego wzgórza. Obecnie mieści Izbę Regionalną ze zbiorami etnograficznymi.


  • Dziurdziów
    Cerkiew filialna, pw. Narodzenia Matki Boskiej. Poprzednia drewniana, rok budowy nieznany.
    Obecna murowana, wzniesiona w 1899 r., konsekrowana w 1900 r.
    W 1928 r. rozebrano babiniec i przedłużono nawę o dwie osie okienne.
    Od 1945 r. nieczynna. Do 1956 r. użytkowana jako magazyn zbóż miejscowej spółdzielni produkcyjnej.
    W tym czasie zniszczono wyposażenie. Po 1956 r. opuszczona. Od 1966 r. użytkowana jako filialna cerkiew prawosławna pw. Opieki Matki Bożej.
    We wnętrzu ikonostas pochodzący z Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum - Zamku w Łańcucie.
    Część obecnego wyposażenia pochodzi ze zniszczonej cerkwi w Hoczwi. Dzwonnica murowana, parawanowa, z trzema arkadami, zbudowana pocz. XX w.
    Dzwon z 1966 r. z ruską inskrypcją.
    Cmentarz cerkiewny, użytkowany do dziś, z kilkoma przedwojennymi nagrobkami i kilkoma starymi drzewami. Wokół nowe ogrodzenie

  • Kalnica
    Cerkiew parafialna, pw. św. Męczennicy Paraskewii. Pierwotna wzmiankowana w 1582 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1854 lub 1871 r.
    Ikonostas i polichromię wnętrza wykonał Pawlikowski z Krywego k. Cisnej.
    Parana należała do dekanatu olchowieckiego.
    Po 1918 r. została przyłączona do dekanatu baligrodzkiego.
    Zniszczona po 1945 r. Zachowała się podmurówka z łamanego kamienia. Była to świątynia na planie podłużnym, dwudzielna, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i niewielką kruchtą.
    Wymiary poszczególnych części cerkwi (zdjęte z podmurówki): nawa - 13,2x9 m; prezbiterium - 6 x 7,5 m; kruchta - 3,7 x 5 m.
    Cmentarz cerkiewny z zachowanymi dwoma nagrobkami, otoczony niskim kamiennym murem dobrze zachowanym od północnej strony.

  • Kamionki
    Cerkiew filialna, pw. św. Wielkiego Męczennika Dymitra, drewniana, zbudowana w 1854 r. W 1912 r. prace malarskie wykonał Włodzimierz Pawlikowski.
    Zniszczona po 1945 r. Cmentarz cerkiewny zdewastowany.

  • Sukowate
    Cerkiew filialna, pw. św. Michała Archanioła, drewniana, zbudowana w 1826 r. Ikonostas malował Józef Bogdański W 1882 r. polichromię wnętrza wykonał jego syn Antoni Bogdański. Zniszczona po 1945 r.
    Cmentarz cerkiewny zdewastowany.

  • Mchawa
    Cerkiew parafialna pw. św. Michała Archanioła. Poprzednia drewniana, wzniesiona w 1823 r. Kolejna, murowana, zbudowana i konsekrowana w 1908 r., odnowiona w 1929 i 1933 r.
    Po 1947 r. użytkowana jako kościół łaciński. W 1953 r., zabrana Kościołowi i rozebrana. W latach 1981-1984 powstał na miejscu cerkwi murowany, filialny kościół rzymskokatolicki należący do parafii w Baligrodzie.
    Wokół kościoła stare lipy.
    Kaplica grobowa rodziny Ścibor-Rylskich i Paparów, murowana, pochodząca z pierwszej połowy XIX w.
    Usytuowana w sąsiedztwie cerkwi, na pn.-zach. od niej. W latach 1980-1984, wraz z dobudowaną prowizoryczną szopą pełniła funkcję filialnego kościoła łacińskiego.
    W tym czasie obok wznoszono nowy kościół.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, z dwoma arkadami. Dzwon z 1821 r. Cmentarz cerkiewny, pozbawiony starych nagrobków i dawnego ogrodzenia. Kaplica odpustowa pw. Przemienienia Pańskiego, zbudowana w 1823 r., odnowiona w 1937 r.
    Do czasu wysiedleń na tutejsze odpusty przybywały liczne rzesze wiernych. Usytuowana przy szosie Baligród - Lesko w miejscu odgałęzienia drogi do Roztok Dolnych.
    W jej wnętrzu ołtarzyk z rzeźbą Boga Ojca (l pół. XIX w.) pochodzący ze zniszczonej cerkwi.

  • Cisowiec
    Cerkiew filialna, pw. Zaśnięcia Matki Boskiej, murowana, zbudowana w 1830 r., odnawiana i konsekrowana w 1897 r.
    Nowy ikonostas wykonał Pawlikowski z Przemyśla.
    Kolejne odnowienia w 1929 i 1937 r. Cerkiew nie była orientowana.
    Zbudowano ją wzdłuż osi północ-południe, w poprzek cmentarza. Można przypuszczać, że gdy budowano nową cerkiew stara jeszcze stała. Wzniesiono ją tuż za wschodnią ścianą prezbiterium. Starą cerkiew rozebrano zostawiając wieżę, by służyła jako dzwonnica.
    Nowa cerkiew została zniszczona po 1945 r. Zachowała się sterta kamieni z rozebranej cerkwi.
    W Muzeum Historycznym w Sanoku znajdują się dwie ikony z tutejszej cerkwi: Ostatnia Wieczerza (1697 r.) i Matka Boska (XVIII w.) oraz feretron z przedstawieniami św. Michała Archanioła i Matki Boskiej z Dzieciątkiem (XVIII w.)
    Dzwonnica drewniana, słupowa, z nadwieszoną izbicą, zwieńczona baniastym hełmem. Zbudowana zapewne w XVIII w. lub wcześniej. Prawdopodobnie stanowiła pozostałość cerkwi typu łemkowskiego. Wskazuje na to jej architektura i lokalizacja w obrębie cmentarza. Stała ok. 10 m na zachód od cerkwi.
    Tyle akurat wynosi przeciętna długość nawy i prezbiterium w drewnianych cerkwiach z XVIII w. Zawaliła się w latach osiemdziesiątych. Widać jeszcze jej resztki. Cmentarz cerkiewny z jednym nagrobkiem i kilkunastoma mogiłami ziemnymi. Pierwotnie otoczony niskim kamiennym murkiem, zachowanym jedynie od strony wschodniej. Od strony południowej murek łączy się z niewielką ruiną, prawdopodobnie bramki.

  • Kiełczawa
    Cerkiew filialna, pw. św. Michała Archanioła. O pierwotnej brak danych.
    Kolejna, wzmiankowana w 1761 r. Ostatnia drewniana, zbudowana w 1837 r. W 1895 r. ikonostas malował Włodzimierz Pawlikowski. Kolejne remonty w latach: 1899, 1928 i 1936. Po 1945 r. opuszczona. Rozebrana w 1953 r. Zachowały się schody prowadzące do cerkwi.
    Dzwonnica drewniana, konstrukcji słupowej, zbudowana zapewne w XIX w. Rozebrana ok. 1980 r.
    Kapliczka murowana, przy schodach prowadzących do cerkwi, na południe od nich. Kryta dachem namiotowym z baniastym hełmem.
    Zbudowana zapewne w XIX w.
    Cmentarz cerkiewny, z zachowanymi nagrobkami w części zachodniej. Na obrzeżu cmentarza pięć starych drzew. Nowe ogrodzenie z siatki drucianej.

  • Roztoki Dolne
    Cerkiew filialna, pw. św. Michała Archanioła. Poprzednia, drewniana, wzmiankowana w 1761 r. W 1775 r. remontowana kosztem Macieja Chojnackiego, pisarza grodzkiego sanockiego. Kolejna zbudowana w 1830 r., odnowiona i konsekrowana w 1908 r., powtórnie odnawiana w 1937 r. Po 1946 r. opuszczona.
    W 1955 r. nadal nie była użytkowana, ale istniał jeszcze w jej wnętrzu ikonostas z pocz. XIX w. Od lat sześćdziesiątych użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki. W 1983 r. świątynię powiększono przez dobudowanie od zachodu kruchty i dwóch wież. W tym samym czasie usunięto z wnętrza pozostałości ikonostasu. Zachowała się ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem (w typie MB Rzymskiej) z XVII w.
    W Muzeum Historycznym w Sanoku znajduje się kartusz wieńczący ikonostas z przedstawieniami proroków (XVIII w.)
    Kostnica drewniana, zrębowa, w południowo zachodnim narożniku cmentarza. Dzwonnica z belek stalowych, zbudowana ok. 19SO r. Dzwon z 1928 r. z inskrypcją ruską.
    Cmentarz cerkiewny, użytkowany współcześnie. Dawnych nagrobków brak. Jest wiele starych mogił, niektóre z drewnianymi krzyżami. Ogrodzenie nowe z siatki metalowej.

  • Polańczyk
    Cerkiew parafialna, pw. św. Męczennicy Paraskewii. Poprzednia, drewniana, według tradycji wzniesiona pod koniec XVIII w. z fundacji cesarzowej Marii Teresy. Kolejna, murowana, zbudowana w 1909 r. Od 1948 r. użytkowana jako parafialny kościół rzymskokatolicki.
    Pierwszy łaciński proboszcz, ks. Franciszek Stopa, przeniósł tu z cerkwi w Łopience główny ołtarz wraz z cudowną ikoną Matki Boskiej Łopieńskiej, ratując go od zagłady.
    W 1984 r. w trakcie remontu zamalowano polichromię figuralną zdobiącą wnętrze. Pierwotne wyposażenie nie zachowało się.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, trójarkadowa, zbudowana zapewne w 1863 r. Dzwon z 1894 r.
    Cmentarz cerkiewny, niemal całkowicie zdewastowany. Zachowały się jedynie dwa nagrobki i ogrodzenie trzeciego. Wśród nich nagrobek proboszcza ks. Wasyla Ochnycza (1858-1942). Niestety nagrobki te znalazły się poza nowym ogrodzeniem cerkwi.

  • Myczków
    Cerkiew filialna, pw. Zaśnięcia Matki Boskiej. Poprzednia drewniana, rok budowy nieznany. Kolejna, murowana, wzniesiona w 1899 r. z fundacji Jana Nepomucena Zatorskiego właściciela tutejszego majątku.
    Jan Zatorski ufundował w tym samym czasie łaciński kościół filialny stojący do dziś w sąsiedztwie cerkwi.
    Po 1947 r. cerkiew została opuszczona. Starostwo powiatowe w Lesku przekazało w 1948 r. ją łacińskiej parafii w Polańczyku, ale w 1954 r. decyzję tę unieważniło.
    Wyposażenie wnętrza zostało wywiezione. W cerkwi powstał magazyn maszyn rolniczych, a później skład i punkt wymiany mąki podległy Gminnej Spółdzielni.
    Od 1977 r. użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki.
    W 1981 r. utworzono tu łacińską parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, wydzielając ją z parafii w Polańczyku. W Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku znajduje się ikona św. Mikołaja (k. XVII w.) pochodząca z tutejszej cerkwi.
    Cmentarz cerkiewny połączony z cmentarzem kościelnym. Rozszerzone ku zachodowi tworzą wspólny cmentarz grzebalny użytkowany do dziś. Nowe ogrodzenie z siatki drucianej.

  • Solina
    Cerkiew filialna, pw. Przemienienia Pańskiego, drewniana, zbudowana w 1828 r. Była to dwudzielna świątynia z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Kolejna, drewniana, wzniesiona w 1937 r.
    Po 1947 r. użytkowana sporadycznie przez Kościół rzymskokatolicki. Zamknięta w 1961 r. przez Urząd ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie i niebawem rozebrana w związku z budową Zalewu Solińskiego.
    Miejsce po cerkwi znajduje się obecnie pod wodą.
    Spora część wyposażenia solińskiej cerkwi trafiła do różnych zbiorów muzealnych. W Dziale Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie znajduje się trzynaście ikon z XIX w., dwie z XVII w. (śś. Dymitr i Mikołaj), trzy krzyże polichromowane, cztery rzeźby i lichtarz drewniany (wszystkie z XIX w.).
    Do Łańcuta trafiła również nastawa ołtarzowa z obrazem przedstawiającym Zesłanie Ducha Świętego (XVIII/XIX w.).
    Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku posiada ikony: św. Jana Chrzciciela (XVII w.) i Ostatnią Wieczerzę (XVIII w.). Natomiast ikona przedstawiająca Przemienienie Pańskie (XVIII w.) znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie.

  • Zabrodzie
    Cerkiew filialna, pw. św. Piotra i Pawła, murowana, zbudowana w latach 1912-1923. Wzniesiona i użytkowana wspólnie z łacinnikami. Była to pierwsza świątynia we wsi. Po 1947 r. używana jako filialny kościół rzymskokatolicki.
    We wnętrzu kopia obrazu Matki Boskiej Łopieńskiej (w typie MB Rzymskiej) w sukience i ramie z XVIII w.

  • Rabe
    Cerkiew parafialna pw. Zaśnięcia Matki Boskiej. Poprzednia drewniana, rok budowy nieznany.
    Odnowiona i ponownie konsekrowana w 1891 r. Spalona w czasie operacji wojennych (1914-1915).
    Kolejna, drewniana, wzniesiona w 1926 r. była to budowla w typie cerkwi wschodniołemkowskich, z trzema baniastymi hełmami.
    Zniszczono ją po 1945 r.
    Dzwonnica-brama, drewniana, konstrukcji szkieletowej. Zniszczona. Cmentarz cerkiewny, zdewastowany, zachował się jeden nagrobek. Przed wojną otoczony był płotem plecionym z chrustu.

  • Huczwice
    Cerkiew filialna, pw. Zwiastowania NMP, drewniana, zbudowana w 1850 r., remontowana i konsekrowana w 1895 r. Zniszczona po 1945 r. Widoczne resztki podmurówki. Zachowane fragmenty trzech żelaznych krzyży z cerkwi.
    Cmentarz cerkiewny, całkowicie zdewastowany i zarośnięty krzakami. Brak nagrobków.

  • Wołkowyja
    Cerkiew parafialna, pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Poprzednia, drewniana, wzniesiona w 1704 r. Kolejna, drewniana, zbudowana w 1833 lub 1854 r. z fundacji bpa Grzegorza Jachimowicza. Prace malarskie wykonał w 1899 r. Włodzimierz Pawlikowski.
    Cerkiew została odnowiona i konsekrowana w 1904 r. Rozebrana przed 1967 r. pod pretekstem budowy Zalewu Solińskiego.
    Ponoć część wyposażenia przeniesiono do cerkwi w Górzance. Pozostała dobrze zachowana podmurówka cerkwi, ruina kamiennej mensy ołtarzowej i jeden krzyż z dachu. Muzeum Historyczne w Sanoku posiada siedem ikon pochodzących z tutejszej cerkwi. Jest to sześć prazdników z XVIII w i przedstawienie dwóch Apostołów (XVII/XVIII w.). Natomiast Muzeum Narodowe w Przemyślu posiada ikonę Matki Bożej z Dzieciątkiem w typie Eleusa (XVII w.).
    Dzwonnica - brama, murowana, parawanowa, trójarkadowa. Zbudowana na pocz. XX w. Obecnie w ruinie.
    Cmentarz cerkiewny z jednym nagrobkiem tutejszego proboszcza ks. Mychaiła Rostowycza (1866-1907).
    Plebania zbudowana w 1832 r. Rozebrana razem z cerkwią.

  • Zawóz
    Cerkiew filialna, pw. św. Męczennicy Paraskewii, murowana, zbudowana w 1850 lub 1875 r. Po 1947 r. opuszczona. W 1954 r. mimo protestów ludności zdjęto blachę z dachu. W 1971 r. ukończono budowę kościoła filialnego pw. Matki Bożej Królowej Polski z wykorzystaniem części murów dawnej cerkwi.
    Zachowała się jej ściana północna i wschodnia (z absydą).
    Cmentarz cerkiewny, rozdzielony obecnie na dwie części. W części północnej zachowany jedyny nagrobek, w formie obelisku, Maksymiliana Mroczkowskicgo (zm. 1901), prawdopodobnie właściciela tutejszego majątku. W części południowej, również nie użytkowanej kilkanaście nagrobków z okresu międzywojennego.
    Kaplica, pw. Opieki Matki Boskiej, murowana, zbudowana w XIX w. lub wcześniej. W jej wnętrzu znajdowało się cudowne źródło, które przyciągało liczne rzesze wiernych. Odbywały się tu odpusty na Zielone Świątki i na "Pokrow" (14 X). Obecnie kaplica jest pozbawiona dachu - stoją jedynie mury.

  • Zahoczewie
    Cerkiew parafialna, pw. św. Michała Archanioła. Pierwotna wzmiankowana w 1463 r. Kolejna wymieniana w aktach w roku 1660.? Następna, drewniana, wzniesiona w 1781 r. Ostatnia, murowana, zbudowana w 1934 r. Była to świątynia na planie podłużnym, z niewielkim poprzecznym transeptem, zwieńczona kopułą. Opuszczona po 1947 r. Na początku lat pięćdziesiątych, po nieudanej próbie przejęcia przez Kościół, została rozebrana.
    W trakcie rozbiórki jeden z robotników spadł z murów i zabił się.
    Zachował się fundament cerkwi.
    Cmentarz cerkiewny, z zachowanymi kilkoma starymi nagrobkami. Cmentarz grzebalny, w bezpośrednim sąsiedztwie cerkiewnego, użytkowany do dziś. Nowe ogrodzenie z siatki drucianej.

  • Nowosiółki
    Kaplica filialna pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła, murowana, zbudowana w 1912 r. Po 1947 r. użytkowana jako filialna kaplica rzymskokatolicka, do czasu budowy kościoła w 1975 r.

  • Żernica
    Cerkiew parafialna, pw. Św. Bazylego. Poprzednia, drewniana, wzmiankowana w 1756 r. Nieznana jest data jej budowy. Obecna murowana, zbudowana w 1800 r. konsekrowana tego samego roku w dniu 26 września na "Wozdwyżenie Czestnoho Kresta".
    W 1936 r. rozbudowana (przedłużenie nawy ku zachodowi, budowa kruchty i zakrystii) i odnowiona (wykonanie polichromii wnętrza).
    Po 1947 r. opuszczona, później użytkowana przez PGR. W latach osiemdziesiątych uległa zniszczeniu wieżyczka na sygnaturkę - pozostała po niej dziura w dachu. Obecnie cerkiew nie jest użytkowana i popada w ruinę.
    Więźba dachowa miała niespotykaną w XIX-wiecznych cerkwiach konstrukcję storczykową. Niestety została rozkradziona - zostały niemal jedynie krokwie.
    W 1994 r. dokonano częściowej rekonstrukcji więźby dachowej. Dzwonnica - brama, murowana, na planie zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjna, nakryta dachem namiotowym ze ślepą latarnią.
    Rozebrana w latach sześćdziesiątych (?).
    Cmentarz cerkiewny, zdewastowany, zachowany jeden nagrobek za prezbiterium cerkwi i fragmenty kilku innych.

  • Bereżnica Wyżna
    Cerkiew filialna, pw. św. Mikołaja Cudotwórcy. Pierwotna, wzmiankowana jako parafialna w 1515 r. Obecna drewniana, zbudowana w 1830 r. na miejscu starszej, z fundacji Mikołaja Krajewskiego przez cieślę Jana Hnatkowskiego. Odnowiona w 1902 r. W czasie wysiedleń w cerkwi stacjonowało wojsko.
    Po 1947 r. użytkowana jako filialny kościół rzymskokatolicki. Zamknięta w 1961 r. przez Urząd ds. Wyznań Urzędu Woj. w Rzeszowie.
    Odzyskana z przeznaczeniem na kościół ok. 1970 r.
    We wnętrzu fragmenty strefy Deesis z ikonostasu z ikonami zapewne z XVII w. Dzwonnica drewniana, słupowa, nakryta dachem namiotowym, zbudowana w 1830 r. Położona na zachód od cerkwi. Dzwon z 1868 r.
    Cmentarz cerkiewny, użytkowany do dziś, z grobami tutejszych właścicieli ziemskich.

  • Żerdenka
    Kaplica filialna, pw. Opieki Matki Boskiej, murowana, zbudowana w 1906 r., jako pierwsza świątynia we wsi. Po 1945 r. zniszczona. Widać zarys fundamentów i resztki cegieł rozrzucone wokół. Zachował się krzyż wieńczący niegdyś kaplicę. Cmentarz cerkiewny z kilkoma mogiłami.

  • Żernica Niżna
    Cerkiew filialna, pw. św. Michała Archanioła, murowana, zbudowana w 1843 r. Była to świątynia na planie podłużnym, z wyższą i szerszą nawą zwieńczoną ośmiopolową kopułą. Rozebrana po 1947 r. Widoczne resztki fundamentów. Zachowały się trzy krzyże z dachów cerkwi.
    Cmentarz cerkiewny, zdewastowany i zarośnięty. Zachował się jeden nagrobek.

    na podstawie: Kryciński S.: "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995

  • (c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000